Η ΠΡΟΤΑΣΗ ΚΑΙ Η ΛΕΞΗ: ΜΙΑ ΠΡΟΤΑΣΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ

Η παρακάτω δραστηριότητα αναδύθηκε αυθόρμητα ένα πρωί που ασχολούμασταν στην παρεούλα με τις καθημερινές δραστηριότητες: καιρός, ημέρα, απουσίες και παρουσίες.

Διδακτικοί στόχοι:

• Να συμμετέχουν σε συζητήσεις και να χρησιμοποιούν στοιχειώδη επιχειρηματολογία. Δίνονται ευκαιρίες στα παιδιά να συνειδητοποιούν ότι σε κάθε συζήτηση οι συμμετέχοντες είναι διαδοχικά ομιλητές και ακροατές και επομένως παίρνουν το λόγο εκ περιτροπής. Ενθαρρύνονται στην ανάπτυξη μιας στοιχειώδους επιχειρηματολογίας ώστε να αιτιολογούν τις απόψεις τους. Μαθαίνουν να ακούν τους συνομιλητές τους, χωρίς να τους διακόπτουν, και να μιλούν την κατάλληλη στιγμή, αφού λάβουν υπόψη τους τι έχει προηγηθεί.
• Να βελτιώνουν και να εμπλουτίζουν τον προφορικό τους λόγο.
• Να συνειδητοποιήσουν σταδιακά ότι μια πρόταση αποτελείται από λέξεις. Ότι δηλαδή η πρόταση είναι το όλο και οι λέξεις της το μέρος.
• Να διακρίνουν τις λέξεις (μέρος)  σε μια πρόταση (όλο).
• Αναγνωρίζοντας οικείες λέξεις στο περιβάλλον μέσα από πίνακες αναφοράς π. χ. πίνακας αναφοράς καιρού, στους οποίους υπάρχει αντιστοιχία εικόνων και λέξεων, προοδευτικά μαθαίνουν να οργανώνουν το λόγο τους φτιάχνοντας απλές προτάσεις.

Όταν λοιπόν ήρθε η ώρα να αλλάξουμε την καρτέλα του καιρού,

να βρούμε δηλαδή αυτή του ήλιου και να την τοποθετήσουμε στην ανάλογη θέση παρατηρήσαμε ότι τα παιδιά απαντούν μονολεκτικά στην ερώτηση "τί καιρό έχουμε σήμερα" με τη λέξη ΗΛΙΟΣ. Αυτό είναι αναμενόμενο και φυσιολογικό για τις ηλικιακές ομάδες του Νηπιαγωγείου. Συνήθως τα παιδιά δυσκολεύονται να κάνουν ολοκληρωμένες προτάσεις. Συνέχισα λέγοντας την πρόταση: "Σήμερα έξω έχει ήλιο" και ζήτησα από το παιδί να  το  επαναλάβει όλο, να κάνει δηλαδή μια ολόκληρη πρόταση. Το παιδί επανέλαβε την πρόταση που είχα πει, "Σήμερα έξω έχει ήλιο".

Σε δεύτερη φάση εξήγησα τι είναι λέξη και τι είναι πρόταση. Παρομοίασα την πρόταση με μια ΜΑΜΑ και τις λέξεις της πρότασης με τα ΠΑΙΔΙΑ της.

1η Δραστηριότητα: Φτιάχνω προτάσεις
Προέτρεψα τα παιδιά να κάνουν προτάσεις με πολλά παιδιά- λέξεις. 

Δύο παιδιά είπαν σχετικά εύκολα δύο προτάσεις: 

• Κυρία θέλω να πιω νερό. 
• Το παγουρίνο είναι ένα.

Τα περισσότερα παιδιά όμως δυσκολεύτηκαν να σχηματίσουν προτάσεις.

2η Δραστηριότητα: Λέω λέξεις και έπειτα σχηματίζω προτάσεις με αυτές.

Τότε τους ζήτησα να μου πουν λεξούλες. Να μου πει ο καθένας μία μόνο λέξη.

Τα παιδιά είπαν:

• άλογο
• λιοντάρι
• σύννεφο
• σχολείο
• καρτέλες
• κλειδί
• φίδι
• καρδιά
• δόντια
• δράκος

Κάθε φορά που λέγανε μία λέξη τους ζητούσα να φτιάξουν και μια πρόταση. 

Τα παιδιά είπαν:

• Ένας δράκος με μεγάλη στοματάρα.
• Το λιοντάρι τρώει κρέας.
• Βρέχει το σύννεφο.
• Το σχολείο έχει πολλές καρτέλες.
• Κλειδώνω την πόρτα.
• Η καρδιά κάνει ντούκου ντούκου.
• Τα δόντια είναι πλυμένα.

Το παιδί που έκανε μια πρόταση, με τη δική μου βοήθεια, προσπαθούσε να μετρήσει τις λέξεις με τα δαχτυλάκια του. Υπενθυμίζοντας συχνά την ΜΑΜΑ (πρόταση) και τα ΠΑΙΔΙΑ (λέξεις).

3η Δραστηριότητα: Φτιάχνω προτάσεις και κυκλώνω τις λέξεις.

Τα παιδιά φτιάχνουν προτάσεις, τις γράφουμε, τις κυκλώνουμε και τις μετράμε. Εξηγούμε στα παιδιά ότι σε μια πρόταση οι λέξεις ξεχωρίζουν με ένα κενό που αφήνουμε ανάμεσά τους όταν τις γράφουμε.

Τα παιδιά είπαν:

• Θα πάω στο σχολείο να μάθω γράμματα.
• Θέλω να παίζω με τους φίλους μου στο σχολείο.
• Μόλις σχολάμε κλείνουμε το σχολείο.

4η Δραστηριότητα:Φτιάχνω προτάσεις με τη λέξη ΟΧΙ
Με αφορμή τη συζήτηση για την επέτειο του ΟΧΙ, ζητήσαμε από τα παιδιά να κάνουν προτάσεις με τη λέξη ΟΧΙ.

• Όχι, δεν έχουμε σχολείο.
• Όχι όπλα και σπαθιά.
• Όχι στον πόλεμο.
• Όχι πέτρες στα παιδιά.