Δευτέρα 28 Φεβρουαρίου 2011

ΟΤΑΝ Η ΜΥΘΟΛΟΓΙΑ ΣΥΝΑΝΤΗΣΕ ΤΙΣ ΦΥΣΙΚΕΣ ΕΠΙΣΤΗΜΕΣ ( Η ΤΗΞΗ ΚΑΙ Η ΠΗΞΗ)


Ο Δαίδαλος και ο Ίκαρος πετούν με τα φτερά

Λίγα λόγια για την ιστορία

"Σύμφωνα με την ελληνική μυθολογία, ο Ίκαρος ήταν γιος του Δαίδαλου και της Ναυκράτης, η οποία, κατά μια παράδοση, ήταν δούλα του Μίνωα.
Ο Δαίδαλος ήταν σπουδαίος και ξακουστός αρχιτέκτονας και γλύπτης. Έφτιαχνε θαυμαστά έργα και πολύ ωραία αγάλματα. Μάλιστα υπήρξε ο πρώτος που έφτιαξε αγάλματα με ανοιχτά μάτια και κίνηση στο σώμα τους. Ως τότε τα αγάλματα ήταν με τα μάτια κλειστά και όρθια με ενωμένα τα πόδια και με κολλημένα τα χέρια στο σώμα.
Στο εργαστήρι του Δαίδαλου μαθήτεψαν πολλοί γνωστοί καλλιτέχνες, γλύπτες, ζωγράφοι και τεχνίτες. Ανάμεσα σε αυτούς βρισκόταν και ο ανιψιός του ο Τάλως, γιος της αδερφής του Πέρδικας. Ο ανιψιός του εξελισσόταν σε εξαιρετικό τεχνίτη και γλύπτη. Ο Δαίδαλος φοβήθηκε ότι ο ανιψιός του ο Τάλως θα τον ξεπερνούσε σε φήμη και δόξα.
Λέγεται, λοιπόν, ότι ο Δαίδαλος, θέλοντας να ξεφορτωθεί τον επικίνδυνο αντίπαλο, κάλεσε ταπό ον Τάλω σε μια απογευματινή βόλτα στην Ακρόπολη και τον έσπρωξε από τα βράχια της Ακρόπολης.
Οι Αθηναίοι δεν άφησαν ατιμώρητο το έγκλημα. Το Ανώτατο Δικαστήριο των Αθηνών, ο Άρειος Πάγος, καταδίκασε τον Δαίδαλο στην ανώτατη των ποινών, σε εξορία την Αθήνα.
Ο Δαίδαλος μαζί με τον γιο του Ίκαρο εγκατέλειψε την Αθήνα και έφυγε στην Κρήτη.
Εκείνο τον καιρό βασιλιάς της Κρήτης ήταν ο Μίνωας, γιος του Δία και της Ευρώπης, ο οποίος δέχτηκε με μεγάλες τιμές τον ξακουστό καλλιτέχνη. Ο Μίνωας μαζί με τη γυναίκα του Πασιφάη είχαν τέσσερα παιδιά, τη Φαίδρα και την Αριάδνη, τον Ανδρόγεω και το Μινώταυρο. Τον γιο του Ανδρόγεω  λέγεται ότι σκότωσαν οι Αθηναίοι επειδή ήταν σπουδαίος αθλητής και αγωνιστής και ο Μίνωας, για να τιμωρήσει τους Αθηναίους, κήρυξε πόλεμο στον οποίο νίκησε. Ως ποινή των Αθηναίων όρισε κάθε χρόνο εφτά νέους Αθηναίους και εφτά νέες Αθηναίες να στέλνονται στην Κρήτη και να κατασπαράζονται από το Μινώταυρο μέσα στον Λαβύρινθο. 
Ο βασιλιάς Μίνωας είχε αναθέσει την κατασκευή αρκετών έργων στον σπουδαίο τεχνίτη Δαίδαλο. Ανάμεσα σε αυτά ήταν: ο Λαβύρινθος στη μινωϊκή Κρήτη, ο μίτος της Αριάδνης, η ξύλινη αγελάδα της Πασιφάης, το χοροστάσι της Αριάδνης, το ακρόπρωρο των πλοίων της εποχής εκείνης και το πέταγμα με φτερά από κερί ήταν όλα σύμφωνα με τη μυθολογία εφευρέσεις και επινοήσεις του Δαίδαλου. 
Ο Λαβύρινθος, ένα μνημειώδες έργο, μεγάλης αρχιτεκτονικής αξίας, κατασκευάστηκε για να ζήσει μέσα ο Μινώταυρος απομονωμένος. 

Ο Λαβύρινθος: Κατασκευή του Δαίδαλου
Στο μεταξύ ο Θησέας αποφάσισε να σαλπάρει για την Κρήτη και να θέσει τέλος στη ντροπιαστική εισφορά σε αίμα.  Πήρε τη θέση ενός από τους 7 νέους και απέπλευσε μαζί τους για την Κρήτη. Καταπλέοντας στην Κρήτη γνώρισε την κόρη του Μίνωα, την Αριάδνη, και οι δύο νέοι ερωτεύτηκαν. Η Αριάδνη τον έβαλε να υποσχεθεί ότι θα την έπαιρνε στην πατρίδα του και θα την παντρευόταν. Για να μπορέσει ο Θησέας να σκοτώσει τον Μινώταυρο έπρεπε να γνωρίζει και τον τρόπο που θα έβγαινε από τον Λαβύρινθο. Ζήτησε τη βοήθεια της Αριάδνης και εκείνη με τη σειράς της παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει, μιας και αυτός ήταν ο μόνος που γνώριζε τόσο καλά τον Λαβύρινθο. Ο Δαίδαλος βοήθησε την Αριάδνη δίδοντας της τον περίφημο μίτο με τον οποίο ο βασιλιάς της Αθήνας Θησέας κατόρθωσε να βγει σώος μέσα από τον Λαβύρινθο, αφού πρώτα σκότωσε το φοβερό Μινώταυρο. Με τον «Μίτο της Αριάδνης», ένα κουβάρι κλωστή, ο Θησέας θα έμπαινε στο λαβύρινθο και θα το ξετύλιγε, ώστε να μπορέσει έπειτα, αφού σκοτώσει το Μινώταυρο, να βρει την έξοδο. Οργισμένος ο Μίνωας έκλεισε τον Δαίδαλο στον Λαβύρινθο, μαζί με το νεαρό γιο του Ίκαρο.

Ο Θησέας σκοτώνει τον Μινώταυρο

Σύμφωνα με μια άλλη εκδοχή, ο Μίνωας φυλάκισε στον λαβύρινθο τον Δαίδαλο και τον γιο του Ίκαρο διότι ο Δαίδαλος είχε βοηθήσει την Πασιφάη να ενωθεί με τον Ταύρο του Ποσειδώνος και να γεννηθεί ο Μινώταυρος. Όταν ο Μίνωας διεκδικούσε το θρόνο της Κρήτης, μετά το θάνατο του βασιλιά της Αστερίου, συζύγου της μητέρας του Ευρώπης, παρακάλεσε τον Ποσειδώνα να τον βοηθήσει. Τότε ο θεός της θάλασσας έκανε να αναδυθεί μέσα από τα κύματα ένας πανέμορφος ταύρος, σημάδι θεϊκό για την εύνοιά του προς τον Μίνωα. Τον ταύρο αυτό υποσχέθηκε ο Μίνωας να θυσιάσει προς τιμή του Ποσειδώνα, όταν θα γινόταν βασιλιάς. Όταν όμως κέρδισε τον θρόνο, ο Μίνωας ξέχασε την υπόσχεσή του. Άφησε τον ταύρο να βόσκει στα λιβάδια και θυσίασε κάποιον άλλο στη θέση του. Τον ωραίο αυτόν ταύρο ερωτεύτηκε η Πασιφάη, γυναίκα του Μίνωα, κόρη του Ήλιου και της Πέρσης. Τον παράφορο έρωτα ενέπνευσε στην Πασιφάη η θεά Αφροδίτη θέλοντας να την τιμωρήσει γιατί δεν της απέδιδε τις ανάλογες τιμές. Απελπισμένη η Πασιφάη παρακάλεσε τον Δαίδαλο να τη βοηθήσει για να ικανοποιήσει τον πόθο της. Ο Δαίδαλος κατασκεύασε ξύλινο ομοίωμα αγελάδας, κούφιο από μέσα (η περίφημη "Δάμαλις"), το οποίο σκέπασε με δέρμα φρεσκοσφαγμένης αγελάδας. Μέσα στο ομοίωμα μπήκε η Πασιφάη. Ο ταύρος εξαπατήθηκε, ενώθηκε με την "αγελάδα" και από αυτή την παράδοξη ένωση γεννήθηκε ο Μινώταυρος,  ένα τέρας με κεφάλι ταύρου και σώμα ανθρώπου, που τρέφονταν με ανθρώπινη σάρκα και κατοικούσε στα υπόγεια του Λαβύρινθου. Όταν ο Μίνωας πληροφορήθηκε ότι ο Δαίδαλος διευκόλυνε την Πασιφάη να ικανοποιήσει τις ερωτικές τις ορέξεις, εξοργίστηκε τρομερά. 


Ο Μινώταυρος

Ο Δαίδαλος, βάζοντας σε ενέργεια την ευφυΐα του, δραπέτευσε από τον Λαβύρινθο με τον γιο του Ίκαρο, με τη βοήθεια των φτερών που είχε κατασκευάσει και για τους δύο, χρησιμοποιώντας πούπουλα και κερί. Τα φτερά αυτά τα προσάρτησαν στους ώμους τους και πέταξαν στον ουρανό και απομακρύνθηκαν από την Κρήτη.
, ενώ η θαλάσσια περιοχή όπου ο Ίκαρος βρήκε τον θάνατο ονομάστηκε έκτοτε Ικάριο Πέλαγος ή Ικάριος Πόντος.
Ο Δαίδαλος, αφού ανέκαμψε από το θρήνο του, συνέχισε την πτήση του, φθάνοντας στη Σικελία. Εκεί του προσέφερε καταφύγιο ο βασιλιάς Κώκαλος. Ο Κώκαλος του ανέθεσε την κατασκευή υδραγωγείου, αποχετευτικού συστήματος και την κατασκευή των τειχών του Ακράγαντα. Αλλά, ο Μίνωας, κατά το μύθο, καταδίωξε το δραπέτη και έφτασε μέχρι τη Σικελία, γεγονός που έκανε τους κατοίκους του νησιού να σκοτώσουν τον Κρήτη βασιλιά, από φόβο μήπως τους πάρει τον έξοχο καλλιτέχνη και δημιουργό. Ο Κώκαλος προσποιήθηκε ότι δέχεται, ζήτησε μάλιστα από τις θυγατέρες του να προσφέρουν στο φιλοξενούμενο ένα θερμό λουτρό. Το νερό όμως ήταν τόσο καυτό, ώστε ο βασιλιάς Μίνωας κάηκε στο μπάνιο του."


Αρχικά έγινε ανάγνωση του παραμυθιού με πολύ απλά λόγια και χωρίς τόσες λεπτομέρειες έτσι ώστε να μην ατενίσει το ενδιαφέρον των παιδιών. Αφού είδα ότι το ενδιαφέρον των παιδιών κινήθηκε προς το "πάθημα" του Ίκαρου, έστρεψα την συζήτηση προς τα εκεί. 
  • Τί συνέβη λοιπόν στον Ίκαρο και πέθανε;
  1.  Δεν άκουσε τη συμβουλή του πατέρα του.
  2. Έλιωσαν τα φτερά του επειδή πήγε κοντά στον ήλιο και έπεσε στην θάλασσα,
ήταν κάποιες από τις απαντήσεις των παιδιών στο ερώτημα.
  • Γιατί έλιωσαν τα φτερά του από τον ήλιο;
  1. Ο ήλιος ζέστανε το κερί και έπεσε
  2. Το κερί έγινε ζουμί, χάλασαν τα φτερά του (ξεκόλλησαν) και έπεσε ο Ίκαρος.
  • Εάν ανάψουμε και εμείς ένα κερί τι θα γίνει;
  1. Θα λιώσει
  2. Θα γίνει σαν νερό (εννοώντας κάτι ρευστό)
  3. Θα γίνει σαν ζουμί.

Τα παιδιά γνώριζαν ότι το κερί λιώνει από τη φωτιά/ ζέστη/ από τις λαμπάδες τους το Πάσχα στην εκκλησία.

 ΠΕΙΡΑΜΑ 1ο

Ήρθε λοιπόν η ώρα του πειράματος: Άναψα ένα ρεσώ κεράκι.


Αρχικά βάλανε τα παιδιά τα χέρια τους κοντά στο κερί προκειμένου να νιώσουν τη θερμότητα της φωτιάς.



Είπαν: 
  • Νιώθω ζέστη
  • Καήκαμε
  • Ζεσταθήκαμε
Γιατί;
  • Γιατί η φωτιά είναι ζεστή σαν τον ήλιο και έχει θερμότητα.
    Σε πολύ λίγο το κεράκι άρχισε να λιώνει και εγώ έσταξα μια- δυο σταγόνες:


     












    Άφησα λίγα λεπτά το λιωμένο κερί και τους ρώτησα:

    Τί θα συμβεί στο κερί που έσταξα; 
    Τα παιδιά δεν γνώριζαν να απαντήσουν τι θα συμβεί στο κερί (που ήταν σαν ζουμί), γι' αυτό έπρεπε να περιμένω λίγο έως ότου το δουν και το πιάσουν.




     

    Τί συνέβη λοιπόν στο λιωμένο κερί;

    Τα παιδιά απάντησαν:
    • Σκλήρυνε
    • Έγινε δυνατό
    • Έγινε πάλι σαν κερί
    Επανέλαβα τη διαδικασία ως εξής: Έσβησα το αναμμένο κερί και περιμέναμε και πάλι να βγάλουμε συμπεράσματα:

      

    Τί συμβαίνει στο κερί όταν σβήνουμε τη φωτιά;
    • Σκληραίνει
    • Γίνεται δυνατό
    • Παγώνει
    Γιατί;
    • Γιατί δεν έχουμε φωτιά
    • Γιατί δεν έχει ζέστη για να λιώσει
    Συμπεράσματα:
    • Το κερί λιώνει -> Τήξη
    • Το κερί παγώνει -> Πήξη
    Ανέφερα λοιπόν στα παιδιά τους δύο αυτούς όρους της φυσικής: ΤΗΞΗ & ΠΗΞΗ και τους παραλλήλισα με τις λέξεις ΛΙΩΝΩ & ΠΑΓΩΝΩ και ΥΓΡΟ & ΣΤΕΡΕΟ.

    Ρώτησα τα παιδιά αν γνωρίζουν και άλλα υλικά που λιώνουν και παγώνουν
    Ένας μαθητής είπε ότι το παγωτό λιώνει και παγώνει και μια μαθήτρια απάντησε τα παγάκια που βάζουμε στον καφέ.
    ΠΕΙΡΑΜΑ 2ο

    Έβγαλα την παγοθήκη από την κατάψυξη και άδειασα τα παγάκια σε ένα άδειο ποτήρι.


    Τα παιδιά παρατήρησαν:
    • Ο πάγος έγινε νερό
    • Ο πάγος λιώνει
    • Ο πάγος είναι νερό αλλά παγωμένο 

      
      
    Αντιστρέψαμε τη διαδικασία, γεμίσαμε μια παγοθήκη με νερό και την επόμενη μέρα παρατηρήσαμε:

                                                           
    • το νερό στην παγοθήκη έγινε πάγος μέσα στην κατάψυξη.

    Ρώτησα τα παιδιά:  

    Γιατί συνέβη αυτό; Γιατί δηλαδή το νερό στην κατάψυξη έγινε πάγος;
    • Στην κατάψυξη έχει κρύο 
    • Το νερό πάγωσε στην κατάψυξη από το κρύο
    • Η κατάψυξη έχει θερμοκρασία κρύου.

    Συμπεράσματα:
    • Ο πάγος λιώνει  -> Τήξη
    • Το νερό παγώνει σε χαμηλές θερμοκρασίες -> Πήξη 
     ΠΕΙΡΑΜΑ 3ο

    Στο τρίτο και τελευταίο πείραμα παρατηρήσαμε πώς ένα υλικό στερεής μορφής μετατρέπεται σε υγρή μορφή και το ρόλο που παίζει σε αυτό η θερμοκρασία. 
    Τοποθετήσαμε ένα ποτήρι με παγάκια έξω από την τάξη, και ένα ποτήρι με παγάκια μέσα στην τάξη μας.

     

    Ρώτησα τα παιδιά;

    Θα λιώσουν τα παγάκια και στα δύο ποτήρια;
    Απάντησαν ότι θα λιώσουν.
    Σε ποιό από τα δύο ποτήρια θα λιώσουν πιο γρήγορα τα παγάκια; 
    Τα παιδιά δυσκολεύτηκαν σε αυτή την ερώτηση. Είπαν ότι και τα δύο θα λιώσουν μαζί.
    Πού έχει πιο πολύ κρύο; Μέσα ή έξω; 
    Τα παιδιά είπαν ότι έξω έχει κρύο και μέσα έχει ζέστη. 


    Περιμέναμε λίγη ώρα και τα παιδιά παρατηρούσαν ότι έξω τα παγάκια λιώνουν πιο αργά.

      
     Όταν έλιωσαν όλα τα παγάκια στο ποτήρι που είχαμε έξω το συγκρίναμε με το μέσα ποτήρι, στο οποίο ακόμη δεν είχαν λιώσει όλα τα παγάκια.



    Ρώτησα λοιπόν: Γιατί συνέβη αυτό;
    Τα παιδιά είπαν ότι "η θερμοκρασία έξω είναι πιο κρύα" και τα παγάκια αργούν να λιώσουν, ενώ μέσα στην τάξη έχουμε ζέστη και λιώνουν πιο γρήγορα.
    Συμπεράσματα:
    • Ο πάγος λιώνει και γίνεται νερό -> Τήξη
    • Ο πάγος λιώνει και μέσα και έξω από την τάξη μας. Μέσα λιώνει πιο γρήγορα λόγω ζέστης, ενώ έξω αργεί γιατί έχει  κρύο. Η θερμοκρασία είναι υπεύθυνη για να λιώσει ένα υλικό πιο γρήγορα ή πιο αργά.
    Χρησιμοποιήσαμε το ψυγείο της τάξης μας για να διαπιστώσουμε τη διαφορά στη θερμοκρασία του ψυγείου και της κατάψυξης.




     Συμπεράσματα:
    • Και στα δύο έχει κρύο
    • Στην κατάψυξη έχει περισσότερο κρύο
    Τί θα συμβεί αν βάλουμε μια παγοθήκη με νερό στο ψυγείο; Θα παγώσει το νερό;
    Τί θα συμβεί αν βάλουμε μια παγοθήκη με νερό στην κατάψυξη; Θα παγώσει το νερό;
    Μετά από πείραμα και παρατήρηση συμπεράναμε:
    • Το νερό στο ψυγείο δεν παγώνει
    • Το νερό στην κατάψυξη παγώνει -> Πήξη
    Γιατί;
    • Στην κατάψυξη έχει πιο πολύ κρύο 
    • η θερμοκρασία στην κατάψυξη είναι κρύα

    Σε προηγούμενη δραστηριότητα για τον κύκλο του νερού, το Νοέμβριο είχαμε αναφερθεί στην υγρή και αέρια κατάσταση του νερού. Συμπληρώσαμε τώρα και την στερεή.
    Στη φύση υπάρχουν τρεις βασικές καταστάσεις της ύλης, η στερεή, η υγρή και η αέρια. Οι καταστάσεις αυτές σχετίζονται με τη θερμοκρασία των σωμάτων. Σε χαμηλή θερμοκρασία η φυσική κατάσταση της ύλης είναι συνήθως η στερεή, αλλά, καθώς η θερμοκρασία ανεβαίνει, η ύλη μπορεί να αλλάζει κατάσταση και γίνεται υγρή ή αέρια. Η αλλαγή της κατάστασης από τη στερεή στην υγρή ονομάζεται τήξη και αντίστροφα, η αλλαγή της κατάστασης από την υγρή στη στερεή ονομάζεται πήξη.
    Η θερμοκρασία τήξης ή πήξης ενός υλικού αποτελεί χαρακτηριστική του ιδιότητα. Σε αυτή τη θερμοκρασία το υλικό σώμα βρίσκεται ταυτόχρονα σε δύο καταστάσεις, καθώς μετατρέπεται από τη μία στην άλλη. Όσο διαρκεί η μεταβολή της κατάστασης, η θερμοκρασία του σώματος διατηρείται σταθερή. 
    Όταν ένα σώμα μετατρέπεται από στερεό σε υγρό λέμε ότι το σώμα λιώνει και έχουμε το φαινόμενο της τήξης. Στην αντίστροφη πορεία το υγρό δηλαδή να μετατρέπεται σε στερεό λέμε ότι το σώμα πήζει και έχουμε το φαινόμενο της πήξης. Έχουμε δηλαδή δύο φαινόμενα: την τήξη και την πήξη που είναι αντίστροφα. Και στις δύο περιπτώσεις σημαντικό ρόλο παίζει η θερμότητα. Στην πρώτη περίπτωση απαιτείται απορρόφηση θερμότητας (θέρμανση) από το στερεό για να γίνει υγρό, ενώ στη δεύτερη απομάκρυνση θερμότητας (ψύξη) από το υγρό.

    3 σχόλια:

    Ανώνυμος είπε...

    εξαιρετική δουλειά !! Μπράβο!! Σημαντική βοήθεια για την εργασία μου. Σε ευχαριστώ!!

    Λιάνα_Παπ είπε...

    Μπράβο σου! Πάρα πολύ όμορφη ιδέα!!!

    Λιάνα_Παπ είπε...

    Μπράβο σου! Πολύ όμορφη ιδέα!!!